Knjiga „Izgubljeni svetovi srpskog filma fantastike“ Jovana Ristića i Dragana Jovićevića, koju je krajem februara 2015. godine objavio Filmski centar Srbije, donosi istoriju i pregled fantastičkog stvaralaštva i motiva u srpskom, ali i jugoslovenskom igranom filmu, a takođe dokumentuje nastanak i genezu domaće fantastičke scene u novom milenijumu
„Izgubljeni svetovi srpskog filma fantastike“ razmatraju devedest godina fantastike u srpskom i jugoslovenskom filmu, počev od nemog ostvarenja „Faun“ Ernesta Bošnjaka (1924), do prvog srpskog dugometražnog 3D filma „Peti leptir“ Milorada Milinkovića (2014).
Govoreći o ostvarenjima kao što su „Čudotvorni mač“ Vojislava Nanovića (1950), „Bokseri idu u raj“ Branka Ćelovića (1967), „Majstor i Margarita“ Aleksandra Saše Petrovića (1972), „Leptirica“, “Devičanska svirka” i „Štićenik“ Đorđa Kadijevića (1973), “San doktora Mišića” i „Prokletinja“ Branka Pleše (1973, 1975), „Kičma“ Vlatka Gilića (1975), „Davitelj protiv davitelja“ Slobodana Šijana (1984), „Lijepe žene prolaze kroz grad“ Želimira Žilnika (1986), „Slučaj Harms“ Slobodana D. Pešića (1987), „Sabirni centar“ Gorana Markovića (1989), „Vreme čuda“ Gorana Paskaljevića (1989), „Sveto mesto“ Đorđa Kadijevića (1990), “Bernisa, jača od smrti” Dinka Tucakovića (1990), „Mi nismo anđeli“ Srđana Dragojevića (1992), „Pun mesec nad Beogradom“ Dragana Kresoje (1993) „TT Sindrom“ Dejana Zečevića (2002), “Mi nismo anđeli 2” Srđana Dragojevića (2005), “Krojačeva tajna” Miloša Avramovića (2006), „Šejtanov ratnik“ Stevana Filipovića (2006), “Pokrov” Mladena Kovačevića (2006), “A3: Rokenrol uzvraća udarac” Petra Pašića (2006), „Čarlston za Ognjenku“ Uroša Stojanovića (2008), „Zona mrtvih“ Milana Konjevića i Milana Todorovića (2009), „Neprijatelj“ Dejana Zečevića (2011), “Vir” Bojana Vuka Kosovčevića (2012), “Tmina” Luke Bursaća (2014) i „Mamula“ Milana Todorovića (2014), Ristić i Jovićević nastoje da rasvetle društvenopolitičku, kulturnu i ekonomsku klimu u kojoj su nastajali ti i drugi srpski filmovi sa manje ili više izraženim elementima fantastike (čista fantastika, naučna fantastika, hororska fantastika, epska fantastika, itd).
S obzirom da je srpska kinematografija najveći deo 20. veka bila deo jugoslovenske kinematografije, „Izgubljeni svetovi srpskog filma fantastike“ donose i pregled filmova koji su nastali u drugim republikama bivše Jugoslavije, samostalno ili u međusobnim koprodukcijama, poput ostvarenja „Faust“ Oktavijana Miletića (1935), „Tajna dvorca IB“ Milana Katića (1951), „Rat“ Veljka Bulajića (1960), „Sreća dolazi u devet“ Nikole Tanhofera (1961), „Sedmi kontinent“ Dušana Vukotića (1966), „Izbavitelj“ Krste Papića (1976), „Čovjek koga treba ubiti“ Veljka Bulajića (1979), „Gosti iz galaksije“ Dušana Vukotića (1981), „Ritam zločina“ i „Treći ključ“ Zorana Tadića (1981, 1983), „Butnskala“ Francija Slaka (1985), „Dom za vešanje“ Emira Kusturice (1988) i „Krvopijci“ Dejana Šoraka (1989).
Ovo je učinjeno kako bi se osvetlili međusobni uticaji, napravila komparacija i razmotrila validnost nekih uvreženih shvatanja u vezi sa razlozima relativno slabe zastupljenosti fantastike u igranim filmovima Srbije i bivše SFRJ, složene državne zajednice u kojoj je bilo sasvim normalno da filmadžije iz republika članica sarađuju, da jedna republika finansira film koji snima režiser iz druge republike, da srpski režiseri prave filmove po delima hrvatskih pisaca i da hrvatski režiseri prave filmove po motivima srpskih epskih pesama.
Knjiga donosi i detaljan pregled kratkometražnih i srednjemetražnih filmova u svim žanrovima fantastike koji su nastali u Srbiji od 1990. do 2014. godine, a na čiju važnost je ukazivao Festival srpskog filma fantastike, stožer današnje scene, puštajući ih tokom devet godina svoga postojanja u Domu omladine Beograda, Muzeju jugoslovenske kinoteke i na svojoj stalnoj turneji po Srbiji i državama bivše SFRJ.
Čitalac će tako saznati kako su nastali kratki filmovi fantastike koje su devedesetih godina prošlog veka snimali tadašnji studenti FDU Marko Stojanović i Nikola Majdak mlađi („Ars Longa Vita Brevis“, 1991), Dejan Zečević („Nekro film“, 1992), Oleg Jeknić („Igra piona“ iz 1993 i „Uske staze“ iz 1994), Milan Konjević („Pacovi u zidovima“, 1994), Dejan Nikolaj Kraljačić („Knjiga uspomena“ iz 1996. i „Proba“ iz 1997), po scenarijima Zorana Stefanovića, Vuka Pavlovića, Đorđa Milosavljevića, Uglješe Šajtinca, Zečevića i Jeknića.
Otkriva se takođe kako je i zašto fantastička iskra među ovim autorima zamrla u drugoj polovini devedesetih, i kako se potom, zahvaljujući pojeftinjenju tehnologije, rasplamsala na sceni jeftinog i amaterskog filma, u zajedničkim i pojedinačnim radovima članova autorske grupe Kadar/Mladi kadrovi – Miroslava Lakobrije, Jakše Vlahovića, Vladimira Miloševića Džedaja i Siniše Dugonjića, (šestodelni treš serijal „Pacijent“, „Oni su“, „Tunel smrti“, „Uber Soldat/Nadvojnik“, „Žur živih mrtvaca“, „Last Drop“), ostvarenjima Stevana Filipovića („Zlo“, „Kelj“, „Duel“), Nebojše Nenadića („Prokletstvo ikone svetog Teodora“, „Čudovište iz Tamiša“), Marka Milovića (trilogija „Dunwich Horror“, „Koncentrat“), Stevana Aleksića („Fenomen“, „Una No2“), Marka Backovića („Devojački bunar“, „Marti Misterija: Između Smrti i Jave“, „Banatski trougao“) i mnogih drugih autora.
„Izgubljeni svetovi srpskog filma fantastike“ govore i tome kako su od 2000. godine fantastika i horor postali oslonac novih generacija studenata FDU, BK i polaznika drugih filmskih škola, što je vidljivo u delima Mladena Đorđevića („Živi mrtvaci“, „Pena za brijanje“, „Glad“), Jelene Tvrdišić („Slatki miris naftalina”), Vladimira Mančića („Rakete“), Mine Đukić („Dosije Pacov“), Jovana Todorovića („Istorija moje bolesti“), Ivana Petrovića („Srbokap“), Danila Bećkovića („Dečak koji je bio suviše nevin“), Milice Mitrović („Engram“), Zlatka Stojilovića („Citravita“), Mladena Kovačevića („Pokrov“), Stevana Rogulje („Dodatno ubrzanje“), Filipa Markovinovića („Zvezdan – Epizoda: Student“), Marka Cvejića („Slučaj Andrije E“), Nenada Pavlovića („Sektor“), Pavla Vučkovića („Minus“), Vladimira Petrovića („I bi lice kožno“), Radoja Jačevića („Sigismund“), Igora Stanojevića („Časovnik“), Filipa Acovića („Počelo je“), Nikole Pavlovića („Goodbye Turtles“), Marine Uzelac („Vozar“), Nebojše Nenadića („Zvezda Tri“), Luke Bursaća („Moj kraj“, „Tmina“), Damira Romanova („Puls“, „Priče iz groba“), Andreja Boke („Priča o stanovnicima zida“), Nemanje Lazića („Dub Play“), Emilije Gašić („Nekršteni dani“) i drugih.
Pažnja je posvećena i stvaranju sadašnje scene filmske fantastike i horora, sinergijom uticaja TV emisije Šok koridor (Aleksandar Radivojević, Nenad Bekvalac), bloga Doba nevinosti (Dimitrije Vojnov, Danilo Bećković), tvoraca filma „Šejtanov ratnik“ (Stevan Filipović, Marko Mrđenović, Nataša Vranješ), društva ljubitelja fantastike Lazar Komarčić, konvencije ljubitelja fantastike Beokon i Festivala srpskog filma fantastike (Miroslav Lakobrija, Jovan Ristić, Dragan Jovićević).
Na posletku, govori se i o žanrovskim filmovima iz 2009. i 2010. godine sa usputnim i uslovnim elementima fantastike (roud-muvi „Život i smrt porno bande“ Mladena Đorđevića i horor „Srpski film“ Srđana Spasojevića), koji su do svetskog uspeha došli preko specijalizovanih festivala fantastike.
Iako joj je fokus na igranom filmu, knjiga spominje ili obrađuje jedan broj animiranih filmova, kako bi rasvetlila okolnosti u kojima su nastajali ovi prvi, sagledala neke fenomene u celosti (npr, nema kompletne priče o talasu dugometražnih žanrovskih filmova iz 2009. i 2010. bez uključivanja animiranog ostvarenja „Tehnotajz: Edit i ja“ Alekse Gajića), i kako bi, u slučaju Jugoslavije pružila jasniju sliku o navodnoj nepodobnosti fantastike u Srbiji i bivšoj zajedničkoj državi.
„Izgubljeni svetovi srpskog filma fantastike“ takođe pokušavaju da odgovore na pitanje koje su karakteristike srpskog filma fantastike, da li je on našao sebe ili je još u sferi traženja identiteta.
Autori knjige su intervjuisali petnaestak režisera, scenarista, producenata, majstora za specijalne efekte, animatora i filmskih arhivista. Među njima su: Đorđe Kadijević, Dejan Zečević, Mladen Đorđević, Stevan Filipović, Branislav Jević, Dinko Tucaković, Borislav Stanojević, Zoran Stefanović, Petar Grujičić, Milan Konjević, Miroslav Lakobrija, Milan Todorović, Aleksa Gajić, Nenad Bekvalac, Nebojša Nenadić i Damir Romanov.
Knjiga je dvojezična (srpski original i engleski prevod Jelene Kosanović i Nele Grahek), sadrži selektivnu filmografiju sa 164 naslova, indeks autora i indeks naslova. Snabdevena je sa više od 100 fotografija iz arhiva Jugoslovenske kinoteke, ličnih arhiva tvoraca filmova i drugih učesnika scene. Urednik izdanja je Miroljub Stojanović, recenzent Ivan Velisavljević, a korice je dizajnirao Nebojša Pilipović Pilo.
